Το “Fast fashion” είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται από τους πωλητές της μόδας για να περιγράψουν τα φθηνά σχέδια που μετακινούνται γρήγορα από την πασαρέλα στα καταστήματα, τα οποία καλύπτουν τις νέες τάσεις.
Η βιομηχανία της μόδας αντιμετωπίζει αυξανόμενο παγκόσμιο έλεγχο των περιβαλλοντικά ρυπογόνων δραστηριοτήτων της αλυσίδας εφοδιασμού.
Παρά τις ευρέως δημοσιευμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, η βιομηχανία συνεχίζει να αναπτύσσεται, εν μέρει λόγω της αύξησης του fast fashion, η οποία βασίζεται στη φθηνή κατασκευή, τη συχνή κατανάλωση και τη χρήση ενδυμάτων βραχείας διάρκειας. Σε αυτήν την κριτική, εντοπίζονται οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε κρίσιμα σημεία της αλυσίδας της κλωστοϋφαντουργίας και μόδας, από την παραγωγή έως την κατανάλωση, εστιάζοντας στη χρήση νερού, τη χημική ρύπανση, τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και τέλος τα υφάσματα. Οι επιπτώσεις από τη βιομηχανία μόδας περιλαμβάνουν πάνω από 92 εκατομμύρια τόνους αποβλήτων που παράγονται ετησίως και 79 τρισεκατομμύρια λίτρα νερού που καταναλώνεται.
Με βάση αυτές τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, γίνεται αντιληπτή η ανάγκη για θεμελιώδεις αλλαγές στο επιχειρηματικό μοντέλο της μόδας, συμπεριλαμβανομένης της επιβράδυνσης της κατασκευής και της εισαγωγής βιώσιμων πρακτικών σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού, καθώς και μια αλλαγή στη συμπεριφορά των καταναλωτών, με τη μείωση των αγορών ενδυμάτων, επενδύοντας σε ενδύματα μακράς διαρκείας ζωής. Αυτές οι αλλαγές τονίζουν την ανάγκη επείγουσας μετάβασης στον «αργό» τρόπο, ελαχιστοποιώντας και μετριάζοντας τις επιζήμιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ώστε να βελτιωθεί η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της αλυσίδας εφοδιασμού μόδας.
Το fast fashion βασίζεται στην επαναλαμβανόμενη κατανάλωση και στην ώθηση τω καταναλωτών σε αυτό το επιχειρηματικό μοντέλο, το οποίο φυσικά ήταν εξαιρετικά επιτυχημένο. Ως αποτέλεσμα, οι μάρκες παράγουν τώρα σχεδόν διπλάσιο αριθμό συλλογών ρούχων σε σύγκριση με τη περίοδο προ του 2000, όταν ξεκίνησαν τα φαινόμενα γρήγορης μόδας και η συνολική αύξηση της ζήτησης παραγωγής ενδυμάτων εκτιμάται ότι είναι 2% ετησίως. Η αυξανόμενη κατανάλωση και αποδοτικότητα στην παραγωγή προϊόντων μόδας οδήγησε, με τη σειρά της, στην τιμή των ενδυμάτων να πολύ χαμηλή. Δεδομένου του παγκόσμιου πολλαπλασιασμού του fast fashion και του όγκου των αντικειμένων που παράγονται, η βιομηχανία μόδας αποτελεί βασική περιβαλλοντική απειλή.
Πράγματι, οι εκτιμήσεις της ρύπανσης και των αποβλήτων δεν αποτελούσαν πρωταρχικό μέλημα για τους παραγωγούς και τους λιανοπωλητές του fast fashion, καθώς δινόταν ιδιαίτερη έμφαση στο μειωμένο κόστος και στην αυξημένη ταχύτητα παράδοσης στην αγορά. Ωστόσο, με την έντονη προσοχή του κοινού στην κλιματική κρίση, την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και τη βιωσιμότητα ευρύτερα, η βιομηχανία αναγκάζεται να αναζητήσει πιο βιώσιμες πρακτικές και να λάβει σοβαρά υπόψη τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της.
Ειδικότερα, η βιομηχανία μόδας χρησιμοποιεί μεγάλες ποσότητες νερού, συνολικού ύψους 79 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων σύμφωνα με δεδομένα του 2015. Το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας χρήσης νερού της μόδας σχετίζεται με την καλλιέργεια βαμβακιού και τις υγρές διεργασίες παραγωγής υφασμάτων. Παράλληλα, τα υφάσματα παράγουν τα περισσότερα αέρια θερμοκηπίου ανά μονάδα υλικού που χρησιμοποιείται. Επίσης, η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή ισχυρίζεται ότι η κλωστοϋφαντουργία προκαλεί το 10% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Επιπλέον, η κλωστοϋφαντουργία χρησιμοποιεί πάνω από 15.000 διαφορετικές χημικές ουσίες κατά τη διαδικασία κατασκευής, ξεκινώντας κατά την παραγωγή ινών. Στο περιβάλλον, τα χημικά διαλύονται στο έδαφος, όπου προκαλούν μείωση της βιοποικιλότητας και γονιμότητας του εδάφους, διακόπτοντας τις βιολογικές διεργασίες και καταστρέφουν μικροοργανισμούς, φυτά και έντομα.
Αυτό όμως που πρέπει να τονιστεί είναι τα απορρίμματα που έχουν αυξηθεί δραματικά και παρατηρούνται σε μεγάλο βαθμό. Πολλά από αυτά τα ρούχα που παράγονται σε τρομακτικά γρήγορο ρυθμό καταλήγουν στο χωματερές. Τα ρούχα αυτά καίγονται ή απορρίπτονται σε χώρο υγειονομικής ταφής κάθε δευτερόλεπτο. Πρέπει να επισημανθεί επίσης πως το πλύσιμο των ρούχων απελευθερώνει 500.000 τόνους μικροϊνών στον ωκεανό κάθε χρόνο, αριθμός που ισοδυναμεί με 50 δις. πλαστικών φιαλών. Πολλές από αυτές τις ίνες είναι πολυεστέρας, ένα πλαστικό που βρίσκεται σε περίπου 60% των ενδυμάτων. Η παραγωγή πολυεστέρα απελευθερώνει δύο έως τρεις φορές περισσότερες εκπομπές άνθρακα από το βαμβάκι και ο πολυεστέρας δεν διαλύεται στον ωκεανό. Συνολικά, τα μικροπλαστικά εκτιμάται ότι αποτελούν έως και 31% της πλαστικής ρύπανσης στον ωκεανό. Εκτιμάται πως η βιομηχανία μόδας είναι υπεύθυνη για το 10% των εκπομπών άνθρακα της ανθρωπότητας. Ο αριθμός αυτός δηλώνει πως η ρύπανση είναι μεγαλύτερη από όλες τις διεθνείς πτήσεις και τις θαλάσσιες μεταφορές σε συνδυασμό.
Εάν λοιπόν ο τομέας της μόδας συνεχίσει με την τρέχουσα πορεία, το μερίδιο του προϋπολογισμού για τον άνθρακα θα μπορούσε να φτάσει στο 26% έως το 2050, σύμφωνα με μια έκθεση του 2017 από το Ίδρυμα Ellen MacArthur. Γι’ αυτό τον λόγο πρέπει όλοι να είμαστε συνειδητοποιημένοι όσον αφορά την αγορά ενδυμάτων, να αποφεύγουμε τον υπερκαταναλωτισμό και να επιλέγουμε όσο γίνεται περισσότερο βιώσιμες λύσεις, όπως είναι για παράδειγμα η ηθική μόδα. Ένα προϊόν χαρακτηρίζεται ηθικό όταν υπάρχει πλήρης διαφάνεια στις διαδικασίες παραγωγής του ρούχου καθώς και σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα αυτού. Απαραίτητη είναι η διασφάλιση ότι το ρούχο που φοράτε έχει φτιαχτεί σε εργοστάσιο που τηρεί τους κανόνες ασφαλείας και προστασίας των εργαζομένων, που αμείβει με τουλάχιστον τον κατώτατο νόμιμο μισθό τους εργαζομένους του και τέλος, δεν απασχολεί παιδιά στις εγκαταστάσεις του, κάτι το οποίο είναι μια τεράστια πληγή στα εργοστάσια παραγωγής ρούχων.
Σίγουρα, τα πιο οικολογικά και ηθικά brands είναι πιο ακριβά από τη fast fashion βιομηχανία, αλλά αυτό δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως δικαιολογία για την επιλογή της εύκολης λύσης. Υπάρχουν πολλές οικονομικές εταιρίες, όπως η εναλλακτική του second hand shopping. Πέρα από τη μοναδικότητα των ρούχων που μπορείτε να βρείτε στα συγκεκριμένα μαγαζιά και outlets, δεν συνεισφέρετε στην ακατάπαυστη παραγωγή ρούχων υπό ανήθικες συνθήκες. Το λεγόμενο thrifting είναι κάθε φορά μια διαφορετική, ενδυματολογική περιπέτεια, καθώς τα κομμάτια είναι μοναδικά και σίγουρα, με μια ενδιαφέρουσα ιστορία πίσω τους.